Corona geeft nieuwe grond onder je voeten

Dit essay schreef ik voor het 'New Financial Magazine' #03/2020

“Ik geef je even geen hand”, zeg ik, een week voor de intelligente lockdown.
“Vanwege het coronavirus?”, vraagt de ontvanger vol ongeloof.
“Ja”, zeg ik vastberaden. Ik hoor het mezelf nog zeggen. Ik, die graag dichtbij mensen is en zo graag knuffelt.

Het coronavirus zet mijn wereld even helemaal op de kop. Het vraagt me continu om bij mezelf te rade te gaan. Het maakt deze tijd boeiend, maar ook vermoeiend. Er gebeurt zoveel! Alles tegelijkertijd. Zowel privé, zakelijk, het samen-leven, alle ‘gedoe-tjes’. Wat doet dit alles met mij? Hoe wil ik mij verhouden tot het virus dat inmiddels sluimerend is, de anderhalf meter samenleving, het nieuwe ‘normaal’? Hoe kijk ik naar de tegenstrijdige berichten over de werking van de medicijnenmix, wat vind ik van de censuur op de berichtgeving over het virus? Het lijkt alsof ik volledig vóór of volledig tegen moet zijn. Wat is dan de middenweg? Een verwarrende tijd en ook een geweldig interessante! De verandering van tijdperk, waarover Jan Rotmans spreekt, komt aardig dichtbij. Het ‘oude en vertrouwde’ is niet meer en de toekomst is zo onvoorspelbaar dat we enkel het NU kunnen overzien. En durven we in dát spanningsveld keuzes te maken die vernieuwend zijn? Of zijn die keuzes gericht op het terugkrijgen van wat we eerder hadden? Willen we herscheppen of herwinnen? Ik bevraag mezelf: In hoeverre houd ik vast aan mijn oude grond of sta ik open voor het nieuwe? Op welke grond wil ik eigenlijk staan? En wat heb ik dan te doen?

Vanaf dag één van de lockdown geniet ik enorm; van het thuis zijn, mijn gezin, thuis werken, mijn tuin, de zon, de stilte. Onderwijl spettert de onrust en angst vanaf de TV mijn huiskamer in. Ik vind het naar dat er zo ingespeeld wordt op mijn emoties, opdat ik me slachtoffer voel en bang moet zijn. Dat ben ik niet. Ik vind juist dat we veerkrachtig zijn, hulp bieden aan hen die het nodig hebben. Ik verbaas me dan ook enorm over de eenzijdigheid van de informatie die we aangereikt krijgen. Mijn boosheid daarover zet ik om in actie, want zo doe ik dat. Ik besluit om dagelijks iemand online te ontmoeten en daarvan een uitzending te maken die ik verspreid via social media. Ik heb behoefte aan een breder beeld van wat er speelt in deze tijd. Ik wil er graag over in gesprek: hoe ervaren we deze tijd, wat is schoonheid en wat geeft ons nu troost? Zo vul ik mijn gemis op en spreek ik vijftig mensen. We hebben het over de volheid die ons leven geeft in een andere betekenis dan voorheen; oog hebben voor dingen waar we anders aan voorbij vliegen, de natuur die zich herstelt, de vogels die zich meer laten zien, de rust die we toelaten, het alledaags geluk door eenvoudiger en rustiger te leven. “Deze tijd maakt nederig”, zei iemand. En zo voel ik het ook. Te beseffen dat de wereld toch niet maakbaar is, ook mijn eigen wereldje niet. Dat de plannen die ik had zomaar anders lopen en dat dat niet te reguleren is. In plaats van alles onder controle te hebben confronteert dit virus ons met onze sterfelijkheid. Staat opeens alles stil. Krijgen we wereldwijd de tijd om na te denken; Wat zijn we aan het doen en wat is nu werkelijk belangrijk? Voor mij is dat het wel en wee in mijn gezin en mijn familie, dat alles er mag zijn, dat ieder zijn talenten leeft en elkaar helpt om het beste uit zichzelf en uit elkaar te halen. Wij zijn samen een team. En dat besef is bijzonder. Evenzo bijzonder is het dat we van de ene op de andere dag allemaal thuis blijven, uit zorg voor de kwetsbare mensen onder ons. Onvoorstelbaar toch? Maar we doen het! Wij doen dit samen.

Wanneer het rustiger wordt op de intensive care en de handhaving gelijk blijft begint het te schuren. ‘We willen eigenlijk de dood veroveren’, zo schrijft Charles Einstein. ‘Maar dat gaat niet: De dood is deel van het leven. Als we de dood onder controle hebben, dan offeren we het leven’. En zo zie ik het ook. Ik wil graag het leven léven en het leven nemen zoals het voorbij komt, inclusief alles. Corona is voor mij deel van dit leven, een gevolg van de keuzes die wij maken en hoe wij onze wereld hebben vormgegeven. Deal er maar mee! Dus hoe kan ik nu de blijvende maatregelen accepteren en het wachten op het vaccin als dé ultieme verlossing, serieus nemen? De crisis houdt stand terwijl de noodzaak (de overvolle IC’s) er niet meer is. Angst regeert, in plaats van de liefde voor het leven. Ben jij voor of tegen, is waar het over gaat. Boeiend proces om mee te maken en frustrerend ook. We doen het niet meer samen, maar verdelen ons in twee kampen en zoeken allen naar de waarheid. Dé waarheid is belangrijker dan het onderzoek naar die waarheid. Het leidt ons af van waar het werkelijk om gaat. En zelfs dát is niet meer duidelijk. “Laten we helder zijn", zei een vriend: “We weten niks anders dan via anderen en omdat die anderen allemaal wat anders zeggen weten we niks.” Wereldwijd zijn we verdeeld in twee partijen: De ene wil de dood veroveren, de andere wil het leven leven. De ene wil herwinnen, de andere wil herscheppen. Hoe krijgen we dat nu bij elkaar? 

Het nieuwe normaal, de 1,5 meter maatschappij, waarin we elkaar op afstand houden komt eigenlijk in oorsprong tegemoet aan onze behoefte aan veiligheid, om de dood op afstand te houden. Het is een regulering die angst versterkt, vooral bij mensen die bang zijn voor de dood. Deze tijd raakt mensen stevig in wat zij innerlijk nog te verwerken hebben. Levensissues die we eerder van ons af konden houden, komen dichterbij dan ooit. Een interessante ontdekking, die tegenovergestelde beweging. Zorgwekkend ook omdat niet ieder hiervan bewust is en bij machte om die angst een fijnere plek te geven. We willen er vaak liever vanaf, dan ernaar kijken. Maar angst laat zich niet wegsturen, het blijft om aandacht vragen, totdat het onze volledige liefdevolle aandacht heeft.
Mensen die niet bang zijn komen in verzet tegen die 1,5 meter en vragen zich af: Hoeveel van mijn waarden wil ik opofferen alleen maar voor de veiligheid? Waarden zijn vaak diep geworteld, dus als je die wortels aanraakt kom je aan hun grond, die voluit wordt verdedigd.
De intelligente lockdown vond ik een mooie vondst. Dat intelligente deed een beroep op mijn eigen verantwoordelijkheid. Wat nu als we onze verantwoordelijkheid oppakken en kijken naar wat er werkelijk speelt: Ieder voor zich, maar ook als samenleving. Naast een gezondheidscrisis en een economische crisis, verkeren we ook in een waarden-crisis. Zullen we onze aandacht verleggen? In plaats van reguleren en moraliseren kijken naar wat we van waarde vinden. Je kunt pas reguleren als je weet op welke waarden ze gebaseerd zijn, toch? Normen en reguleringen komen voort uit de weging van waarden. Ja, en dan hebben we weer aandacht voor waar het werkelijk over gaat en aandacht voor elkaar. Zullen we dat dan het ‘nieuwe normaal’ noemen?  

Voor mijn zoektocht naar het magische midden, naar waar ik zo graag wil dat de dingen samen komen, duik ik weer eens in het boek ‘Over Hoop’ van Dr. Cees Zwart. Hij heeft een mooie kijk op het transformatietijdperk. Transformatie is een kwestie van tijd. En het vraagt om een andere kijk op tijd en de kwaliteiten die het in zich heeft. Verleden-Heden-Toekomst duidt hij als Geworden tijd - Daadwerkelijke tijd - Toekomende tijd. Het verleden plaatsen we graag achter ons, maar eigenlijk draag je je verleden met je mee: alles waarin je geloofde, waaraan je je energie gaf en waarvan je pas achteraf kunt zien wat ervan geworden is. Het zijn de betekenisvolle sleutelmomenten die je meeneemt op je pad. De toekomst plaatsen we vaak ver voor ons uit, alsof we daar niet bij kunnen. En aangezien de huidige ontwikkelingen snel gaan is die toekomst aardig onvoorspelbaar geworden. Maar als we de toekomst zien als naar ons ‘toekomende tijd’, dan geeft dat een heel andere beleving. Tijd dat naar ons toekomt openbaart onze dromen en dat wat mogelijkerwijs aan de horizon verschijnt. Hoop verbindt ons met die mogelijkheden. De toekomende tijd ligt voor ons, maar werkt ook terug in de tijd. In die beweging komen 'het geloof' van het verleden en 'de hoop' voor de toekomst samen. Het NU zien we als vluchtige tijd, omdat we ons vasthouden aan het verleden of ons richten op de toekomst. Maar juist het NU kan de verbindende factor zijn tussen deze twee polen als je het NU ziet als een ‘flow’, een liefdevolle beweging, ‘the place to be’, waar we met onze volle aandacht aanwezig moeten zijn om op te vangen wat zich aandient. Transformatie vindt in dit middengebied plaats met liefde als de verbindende kracht.

Interessant is nu, dat transformatie polair werkt en niet lineair. Het richt zich naar twee kanten: naar het verleden én naar de toekomst. In het NU komen die twee polen bij elkaar en gaat het om de vraag: Wat hebben ze elkaar te vertellen? Juist in het spanningsveld tussen die twee polen daar ontstaat de beweging, daar ontstaat het verhaal, daar vindt de cocreatie plaats. Het is de verbinding die zorgt voor de transformerende kracht. Dan verdwijnt ook de angst. In dat midden zoeken we elkaar op, bevragen we elkaar, delen we onze ervaringen en ondersteunen we elkaar. Dan creëren we samen wat we alleen niet kunnen: vanuit een liefdevolle verbinding en vanuit gezamenlijke waarden.

Mijn hoop is dat we de schoonheid die we hebben ervaren in de lockdown levend houden; dat we uit de overlevingsmodus stappen en terugkomen in de flow van het leven. Dan kan het weer stromen. Dan wordt de bestaande werkelijkheid op een hele nieuwe manier gevuld en laten we ons leiden door onze liefde voor het leven. Daar word ik blij van!