Twijfel: Zij hoort erbij

Ik kan snel beslissen. Ik doe iets wel of niet. Duidelijkheid vind ik fijn. Iets ‘proberen’ niet. Proberen als ‘ik doe mijn best en ik zie wel of het dan lukt’ kan ik niet waarderen. Je doet iets volledig of je doet iets niet, zeg ik regelmatig tegen mijn kinderen. Proberen is misschien wel twijfelachtig. En blijkbaar duld ik geen twijfelachtigheid omdat je er dan niet volledig voor gaat of voor staat. Alsof twijfelachtigheid een uitweg is voor als het moeilijk wordt; een uitvalbasis eindigend met de woorden ‘ik heb mijn best gedaan’. Je best doen, daar begint het toch mee? Voor minder doe je het niet. Wat is twijfel dan? En wat is de waarde ervan?

Inspiratie voor deze blog kreeg ik van Rocco Ostermann (muzikant en schrijver) die ik in een lezing hoorde zeggen: ’Twijfel. Zij hoort erbij, bij mij. Het is de onrustige maar gezonde tegenhanger van weten, van onkreukbaar geloof. Ik heb meer twijfels dan een wijze man. Zonder wijs te zijn overigens. Ik leef puur op instinct en ik stonk er vroeger geregeld in...' Zo mooi beschreven. Elke zin, elk woord raakt mij. Elk woord is, of lijkt, goed doordacht en opgeschreven. Dat vind ik fijn. Maar zeker weten doe ik dat niet. Is wat hij schrijft waar? Twijfel, zegt Rocco, is de onrustige maar gezonde tegenhanger van weten. Nu wil ik graag weten en de wereld om mij heen snappen. Pas als ik het snap kan ik het loslaten, of juist vastpakken. Mijn nieuwsgierigheid zorgt regelmatig voor vraagtekens, bij wat ik lees of wat ik mensen hoor zeggen. Dat geldt overigens ook voor wat ik zelf schrijf of zeg. Dan denk ik; Is het waar? Klopt het? Is het volledig? Wat wil je ermee zeggen?
Kun je nieuwsgierigheid twijfel noemen? Twijfel over bijvoorbeeld de volledigheid van wat er gezegd en geschreven is? Of het waarheid is of dichtbij de waarheid komt? Of om het even heel extreem te maken: Hoe herken je of iets in deze tijd nepnieuws is? Dan gaat het over niet-zeker-weten. Niet-weten is voor mij gelijk aan weten. Is duidelijk. Niet-zeker-weten hangt er tussenin. Is vlees nog vis. Is gelijk aan proberen. Twijfel. Ik grijp naar het woordenboek en lees: Twijfel is een onzeker gevoel over wat je moet doen of denken, een aarzeling, verdenking, wantrouwen.

Twijfel, zo zegt het woordenboek ook, is het niet kunnen kiezen uit mogelijkheden, besluiteloosheid, een dut, innerlijke strijd en een kwestie. Dat ‘dutje’ ertussen is een interessante hè? Over die besluiteloosheid, dat niet kunnen kiezen sprak ik laatst iemand die zich in deze twijfel bevond. Hij zei: ‘Het is als dat ik op een rotonde rijd en niet kan kiezen welke afslag ik neem. Zo blijf ik rondjes rijden en word ik ondertussen naar van mezelf en kom ik niet verder. Wat gebeurt er als je de eerste de beste afslag neemt, zei ik. Wat gebeurt er als je het leven als een avontuur ziet. Neem de eerste afslag en verwonder je over wat er op je pad komt, ook als de gekozen weg moeilijk begaanbaar blijkt. Weet ook dat elke weg zijwegen heeft met weer een nieuw avontuur. Je kunt op elk moment een zijweg inslaan en zien wat er zich dan weer ontvouwt. Twijfel kan je op de plek houden, kan alle beweging stopzetten. Twijfel; een dutje doen kan soms helpen. Verdwijnen in dutjes helpt je niet, omdat het je weghoudt van een keuze. Misschien heb je dan dat onkreukbare geloof van Rocco nodig. Vertrouwen dat het pad dat je kiest je avontuur geeft. Die stip op de horizon blijft toch wel zichtbaar. Welk pad je ook neemt.

Onkreukbaar geloof. Ook zo mooi. Ik denk hierbij aan een vriendin die papier vouwt tot prachtige origami-lampen. Dat komt vast omdat ik bij kreukbaar denk aan papier. Op mijn InspiratiePodium vertelde ze een paar jaar geleden over Origami en de relatie van haar vouwwerk met het leven; Zij vertelde over zorgvuldigheid, haar streven naar perfectie bij het vouwen, over dat je een bang-zijn-vouw hebt en ook wel eens een ‘ik-wil-zo-graag-vouw’. Dat je extreem lief moet zijn voor jezelf en het fijn is om plezier te hebben in wat je doet. Dat je op die manier grote doelen in kleinere stapjes kunt bereiken en dat je zo prachtige lampen en ook fantastische reizen kunt maken. En dan komt het… Je hebt papier dat vergevingsgezind is! Echt! Onkreukbaar geloof is misschien wel gelijk aan dat vergevingsgezind papier dat zorgt dat je op pad kunt gaan en als je er echt een rommeltje van maakt, dat het papier je dat dan vergeeft. Dan kun je de kreuken eruit vegen en mag je verder. Vergevingsgezind papier is als extreem lief zijn voor jezelf. Onkreukbaar geloof dat langzaam transformeert naar vertrouwen. Misschien is vertrouwen dan wel de rustige tegenhanger van twijfel, naast het ‘weten’.

Rocco had het in zijn lezing ook over ‘goede wil’: Goede wil als in ‘goed willen doen’. Stel dat je met ‘goede wil’ dingen ‘probeert’. Kom je er dan? Of staat twijfel je dan twee keer in de weg? Heb je een focus nodig en meer dan goede wil alleen. Een focus waarover je niet twijfelt: Die stip aan de horizon. Twijfel nodigt je misschien wel juist uit om in het leven te gaan staan. Om moed te verzamelen en lef te hebben om te kiezen en voor iets te gaan. Extreem lief zijn voor jezelf helpt je daarbij. Stil te staan bij waar je van geniet en daar dan ten volle voor gaan. Als twijfel dát brengt dan bied ik met onkreukbaar vertrouwen, twijfel graag de helpende hand.